Chắc hẳn với những fan hâm mộ Shark Tank, đặc biệt là các Startups khi gọi vốn sẽ không còn xa lạ gì với cụm từ Trái phiếu chuyển đổi (hay còn hiểu là các khoản vay có thể chuyển đổi). Nhìn chung, có 2 phương pháp đầu tư cơ bản và phổ biến nhất đó là đầu tư nhận lại cổ phần của doanh nghiệp hoặc trái phiếu chuyển đổi. Đây là một phương pháp đầu tư được nhiều nhà đầu tư ưa chuộng, bạn sẽ thường thấy các “cá mập” trong Shark Tank khi “mặc cả” với Startup thường đưa ra đề xuất (offer) đầu tư một phần vào doanh nghiệp đổi lấy số phần trăm cổ phần nhất định, một phần còn lại của khoản đầu tư sẽ là trái phiếu chuyển đổi.
Vậy thực chất trái phiếu chuyển đổi là gì, chúng có ý nghĩa ra sao khi các Startup đi tìm nhà đầu tư cho doanh nghiệp/ dự án của mình? Hiểu một cách đơn giản, trái phiếu chuyển đổi là một loại cho vay ngắn hạn đối với 1 doanh nghiệp. Tuy nhiên, thay vì được hoàn trả bằng tiền mặt, trái phiếu được chuyển đổi thành cổ phần sở hữu (tức là vốn chủ sở hữu) trong doanh nghiệp.
Khái niệm cơ bản
Trái phiếu chuyển đổi rất phổ biến với các công ty khởi nghiệp (Startups). Nó giúp họ huy động vốn từ các nhà đầu tư sẵn sàng chấp nhận rủi ro đối với một Startup non trẻ.
Các nhà đầu tư này có thể hưởng lợi nhuận khi công ty thành công. Nếu công ty tăng trưởng tốt, các nhà đầu tư về cơ bản sẽ nhận được cổ phiếu ở dạng thanh toán có giá trị cao hơn khoản vay ban đầu.
Cách thức hoạt động
So với việc gọi vốn thông thường thì trái phiếu chuyển đổi là một sự lựa chọn khôn ngoan hơn rất nhiều đối với các Startup. Chúng cũng có thể giúp những người sáng lập tránh được những khó khăn khi định giá công ty (điều này có thể khó khăn hơn với đối với một Startup chưa đi vào hoạt động)
Chu trình của 1 Trái phiếu chuyển đổi thông thường bao gồm:
- Startup bắt đầu vòng gọi vốn đầu tiên (Vòng hạt giống): là giai đoạn mà khi các startup đã có sản phẩm mẫu và đã bán được vài đơn hàng, lúc này startup rất cần nguồn vốn để phát triển ý tưởng kinh doanh. Đầu tư ở vòng gọi vốn này thường là nhà đầu tư thiên thần, các quỹ đầu tư mạo hiểm nhỏ, và quỹ tăng tốc.
- Nhà đầu tư đồng ý cho doanh nghiệp vay 1 số tiền nhất định, với các điều khoản hoàn trả cụ thể (Trái phiếu chuyển đổi).
- Startup tìm kiếm vòng gọi vốn thứ hai (Vòng Series A): là vòng thường có sự tham gia của các nhà đầu tư mạo hiểm và thiên thần khi công ty startup bắt đầu mở rộng hoạt động hoặc tăng trưởng nhanh với điều kiện doanh thu và khách hàng đã ổn định ở 1 mức độ cụ thể.
- Định giá công ty: là quá trình thẩm định chi tiết và đánh giá các hoạt động của doanh nghiệp nhằm xác định giá trị hiện hữu và tiềm năng của doanh nghiệp đó.
- Trái phiếu chuyển đổi được chuyển đổi thành cổ phần để hoàn trả (gốc + lãi) dựa trên các điều khoản của trái phiếu
- Chủ sở hữu trái phiếu chuyển đổi giờ sẽ có cổ phần sở hữu (tức là sở hữu cổ phiếu), giống như các nhà đầu tư khác của công ty khởi nghiệp
Những yếu tố quan trọng
Giống như một khoản vay truyền thống, một trái phiếu chuyển đổi đi kèm với các điều khoản nhất định mà doanh nghiệp và nhà đầu tư thỏa thuận. Những điều khoản này thường bao gồm:
- Ngày đáo hạn: Là ngày mà trái phiếu đến hạn thanh toán, thường là từ 12 đến 24 tháng sau khi phát hành, tại thời điểm đó trái phiếu chuyển đổi thành vốn chủ sở hữu hoặc phải được trả lại bằng tiền mặt.
- Tỷ lệ lãi suất: Khoản này thường thấp hơn khoản vay kinh doanh truyền thống và tích lũy dần theo thời gian, tất toán cuối kỳ chứ không phải trả hàng tháng. Nếu trái phiếu chuyển đổi thành vốn chủ sở hữu (hay cổ phần), nhà đầu tư sẽ không bao giờ nhận được lãi suất bằng tiền mặt và thay vào đó sẽ nhận được một phần sở hữu lớn hơn (để trang trải lãi phát sinh).
- Giới hạn định giá: Là giới hạn tối đa về giá trị của doanh nghiệp được sử dụng để xác định tỷ lệ chuyển đổi.
- Tỷ lệ chiết khấu: Một khoản lợi nhuận, cho phép người nắm giữ trái phiếu được chuyển đổi khoản đầu tư của họ (cộng thêm lãi suất) với mức giá thấp hơn giá mà các nhà đầu tư sau này trả; chúng thường nằm trong khoảng từ 10% đến 35%.
Các thuật ngữ trên sẽ cho biết cách xác định sự chuyển đổi của trái phiếu. Bất kể nó được tính toán như thế nào, các nhà đầu tư tham gia sớm sẽ nhận được cổ phần với giá chiết khấu có lãi hơn rất nhiều so với các nhà đầu tư vào sau
Các rủi ro
Khi đưa ra trái phiếu chuyển đổi, nhà đầu tư chấp nhận rủi ro có thể xảy đến nếu công ty chưa có chỗ đứng vững trên thị trường nhưng đồng thời họ hy vọng có thể thu về lợi nhuận lớn nếu công ty tăng trưởng. Tuy nhiên, không phải lúc nào câu chuyện cũng diễn ra theo hướng đó.
Nếu trái phiếu đến hạn nhưng doanh nghiệp không có đủ vốn chủ sở hữu để đáp ứng các điều khoản trả nợ, nhà đầu tư có một số lựa chọn sau:
- Gia hạn ngày đáo hạn của trái phiếu
- Chuyển đổi trái phiếu sang một giới hạn định giá khác
- Yêu cầu hoàn trả trái phiếu bằng tiền mặt (cả gốc và lãi)
Lựa chọn thứ ba thường là lựa chọn tồi tệ nhất cho công ty khởi nghiệp bởi việc hoàn trả khoản vay có thể khiến cho công ty phá sản.
Kết luận
Trái phiếu chuyển đổi là một khoản vay ngắn hạn mà một doanh nghiệp nhận được bởi một nhà đầu tư. Đổi lại, nhà đầu tư nhận được vốn chủ sở hữu trong công ty bằng với khoản đầu tư ban đầu của họ cộng thêm tiền lãi. Các công ty khởi nghiệp sử dụng hình thức gọi vốn này vì nó thường dễ dàng hơn một vòng gọi vốn truyền thống và các nhà đầu tư thích nó vì họ có thể kiếm được lợi nhuận đáng kể nếu công ty thành công.
Những sự thật thú vị
Các nhà đầu tư mua trái phiếu chuyển đổi hoặc tham gia vào vòng gọi vốn hạt giống thường được gọi là “nhà đầu tư thiên thần” vì họ chấp nhận rủi ro rất lớn để giúp các doanh nghiệp mới khởi nghiệp.
Ở Việt Nam, trung bình mỗi tháng có khoảng 10.000 Startup mới được thành lập, nhưng chỉ dưới 5% Startup Việt có cơ hội kỷ niệm “sinh nhật” lần thứ 2.
Key takeaways
- Các công ty mới phát hành trái phiếu chuyển đổi, một dạng nợ ngắn hạn, như một cách dễ dàng để huy động tiền khi họ mới bắt đầu.
- Các trái phiếu có thể chuyển đổi thường được hoàn trả bằng vốn chủ sở hữu trong công ty.
- Trái phiếu chuyển đổi là một rủi ro đối với các nhà đầu tư vì công ty có thể thất bại, nhưng họ cũng có thể thu được lợi nhuận nếu công ty hoạt động tốt.
- Nếu một công ty không thể hoàn trả trái phiếu chuyển đổi khi đến kỳ hạn, trái phiếu đó có thể được gia hạn hoặc công ty có thể phải tuyên bố phá sản để trả nợ gốc và lãi cho nhà đầu tư.
“Không quan trọng có bao nhiêu lần bạn thất bại. Không quan trọng bao nhiêu lần bạn làm gần đúng. Sẽ không ai biết hoặc quan tâm tới các thất bại của bạn, và bạn cũng nên như vậy. Tất cả những gì bạn cần làm là học hỏi từ chúng và những người xung quanh bạn. Vì tất cả những điều quan trọng trong kinh doanh là bạn làm đúng một lần. Sau đó, mọi người có thể nói với bạn rằng bạn thật may mắn làm sao.” – Mark Cuban
Nguồn: MBA Đường phố Tổng hợp và Biên tập
————————–
MBA Đường phố – Vườn ươm Hỗ trợ Khởi nghiệp Toàn diện
Website: www.mbaduongpho.com
Hotline: 0886 924 688
Email: hotro@mbaduongpho.com
Address: iLIGHTIS Housing, 37 Kim Mã Thượng, Ba Đình, Hà Nội #MBA_Đường_phố
#MBA #Khởi_nghiệp #Startups #SMEs #Entrepreneur #Business_Plan
